This is Africa

Half way there! 3 hele weken zit ik nu al zo'n 7000km verderop ten zuiden van de evenaar. Het ene moment heb ik het gevoel dat het voorbij vliegt en veel te snel gaat, terwijl ik aan de andere kant ook weer niet kan wachten tot ik met Stef naar Madagascar kan.

Na onze avonturen in Livingstone was deze week mijn eerste zondag in Macha en daarmee ook mijn eerste bezoek aan de kerk aangebroken. Elke woensdagmiddag zitten Joske en ik al braaf bij de kerkdienst in de ziekenhuiskapel, dus ik had er al een beetje kennis mee gemaakt. De kerk hier is wel een andere beleving dan in Nederland. Er worden vrolijke liedjes gezongen, hier en daar een dansje gewaagd en het enthousiasme van de pastoor is van een heel ander kaliber dan in Nederland. Tussen de preek door wordt er regelmatig een "HALLELUJAH!" ingegooid en inmiddels zijn we al zo getraind om direct "AMEN!" terug te roepen, als ware een heuse pavlov-reactie. Omdat het zondag mijn eerste keer in de kerk was, moest ik me voorstellen aan de gemeenschap, waarna ik samen met 2 Zambiaanse nieuwkomers werd toegezongen en in koor welkom geheten door de hele kerk, wat inhoudt door ruim 150 mensen. Best indrukwekkend!

Het eerste huwelijksaanzoek heb ik inmiddels ook mogen ontvangen. Getrouwd was hij al, maar de vraag was of ik misschien als 'second wife' wilde fungeren, zodat ik hem mee kon nemen naar Nederland. Een Zambiaan is namelijk toegestaan om maar liefst 5 vrouwen te trouwen. Stel je voor in wat voor kippenhok je dan woont, ik moet er niet aan denken. Het antwoord dat ik al (ongetrouwd) met een hele knappe dokter samenwoon, vonden ze maar zondig.

Het leventje in Macha begint steeds meer te wennen en we lijken een beetje in het Afrikaanse ritme te komen. Zo komt er bijvoorbeeld van uitslapen hier in Macha heel weinig en word je hier semi-gedwongen in de rol van een ochtendmens. Door de malariatabletten heb ik zachtst gezegd vrij levendige dromen en heb ik bijvoorbeeld 's nachts al menig maffiabaas of piraat bevochten. 's Nachts word ik dus rustig een paar keer wakker en 's ochtends vroeg sta ik op met de zon. Het is hier buiten vroeg licht en vol leven, dus voor het eerst in mijn leven komt er geen wekker aan te pas, waar ik normaal een ware snooze-koningin ben.

Het eten hier valt absoluut niet tegen, maar is zeker niet culinair te noemen; in ieder geval niet als we zelf koken. Gelukkig worden we regelmatig uitgenodigd bij de (hele lieve gastvrije) expat-gezinnen of eten we bij onze "Zambiaanse moeder", waar we flink verwend worden met de lekkerste maaltijden. Hoe ze het voor elkaar krijgen, snap ik echt niet. De dichtsbijzijnde supermarkt is op 1,5 uur rijden en veel verder dan creatief met blikjes groenten en ingeblikt tonijn, komen Joske en ik hier niet.
Deze week heb ik ook voor het eerst het typische Afrikaanse eten mogen proeven, iets wat de gemiddelde Zambiaan hier 3x per dag eet: Nshima. Een soort kruising tussen maispap en aardappelpuree die traditioneel met de handen gegeten wordt. Spelen met eten mocht vroeger aan tafel nooit, maar met nshima mag er geoorloofd gekliederd worden. En het is nog best lekker ook!

In het ziekenhuis begin ik ook steeds meer mijn plekje te vinden, al verbaas ik me nog steeds met enige regelmaat over de Afrikaanse wijze van gezondheidszorg. Om bijvoorbeeld maar te beginnen over het gevoel van urgentie, wat in Zambia gewoon niet lijkt te bestaan. Afgelopen maandag waren mijn dokter en ik bijna klaar met de visite op de kinderafdeling toen we gehaald werden voor een spoedkeizersnede. De "gynaecoloog" (aka een dokter die toevallig op de verloskamers staat), bleek afwezig. Waar je in Nederland alles uit je handen zou laten vallen, is spoed hier een ander begrip. Rustig maakten we de visite af en met weinig haast liepen we richting de OK. Hiermee bedoel ik dat we eerst rustig nog over 2 andere afdelingen liepen om even te vertellen dat we met spoed op weg waren naar een keizersnede en dat we echt nodig waren. Bijna werd er soort show opgevoerd over hoe druk we hadden en ruim een kwartier later kwamen we aan op OK. Hier trof ik Joske, die vertelde dat er al 1,5 uur sprake was van foetale nood, ofwel zorgen omtrent het leven van de baby. En naast dat de "gynaecoloog" afwezig was, was de OK-zuster ook nog kwijt. Dus hup met dezelfde "haast" terug het ziekenhuis in op zoek naar een OK-zuster. Later bleken ze naar een begrafenis te zijn, wat natuurlijk vreselijk verdrietig is, maar een vervanger was handig geweest. Eenmaal terug op de OK "met spoed" omgekleed, bleef iedereen maar een beetje om het OK-bed heen drentelen. Hier en daar werden wat spullen verzameld om te gaan opereren, maar echt actie om bijvoorbeeld te wassen voor het steriel staan was er nog maar nauwelijks. En de arme puffende vrouw bleef maar kreunen en persen, iets wat niet handig is als er overgegaan wordt op een keizersnede. Net toen Joske wilde aangeven dat ze moest stoppen met persen, zagen we een hoofdje. EEN HOOFDJE! En dan denk je, iedereen in actie, alle hands aan dek, maar Joske was de (enige) adequaatste van het stel in een kamer met 8 mensen (waaronder dus oa gewoon een verloskundige en een dokter), deed een recordpoging steriele handschoenen aantrekken en heeft het kindje geboren laten worden. En waar we bang voor waren, gebeurde "thank God" gelukkig niet; het kindje huilde direct en was een blakend gezond meisje. Maar niet per se door de "spoedacties" die gedaan waren..

Privacy is hier ook echt totaal geen issue. Op de eerder genoemde OPD (semi-spoedeisende hulp), waar ze dus rustig 4 patiënten in één spreekkamer zien, wordt alles openlijk besproken. Schaamteloos gaat het in de ene hoek van de kamer over rectale ongemakken, terwijl in de andere hoek iemand zijn borsten openlijk presenteert omdat er een knobbeltje in te voelen is. Verder openen patienten vanuit de wachtkamer regelmatig de deur naar binnen om te kijken of het nog lang duurt. Ook wordt hier met enige regelmaat het sterke vermoeden van kanker uitgesproken. Mensen komen immers pas heel laat met klachten naar het ziekenhuis en vaak is deze diagnose dan wel duidelijk op het klinische beeld. Van een "slecht nieuws gesprek" hebben ze hier echter niet gehoord. Het vermoeden op kanker wordt al vrij snel genoemd in diezelfde OPD-ruimte en eerlijk gezegd laten de patiënten daar ook weinig emotie bij zien. Misschien omdat ze weten dat er weinig aan te doen valt hier en hun lot accepteren zoals het komt, of misschien juist door onwetendheid en geen idee hebben wat dat precies betekent. Ik ben er nog niet helemaal achter.

Het grootste probleem in het ziekenhuis is momenteel de medicijnvoorraad. Het ziekenhuis heeft deze maand veel te weinig bevoorrading gekregen, wat betekent dat er bijvoorbeeld aan pijnstilling niets anders is dan aspirine, vele antibiotica-soorten niet te krijgen zijn en men het dus moet doen met wat er voor handen is en dus soms maar nog meer random dan anders iets voorschrijft. Iets wat in Nederland echt niet snel voor zal komen. Stel je voor dat er nergens meer in een straal van 70km paracetamol of ibuprofen te krijgen is, laat staan de sterkere of noodzakelijkere medicatie. This is africa.

Inmiddels krijg ik gelukkig steeds meer door hoe het werkt hier in het ziekenhuis en heb ik mijn rol een beetje gevonden. Steeds vaker ook wordt mijn medische kennis over vervolgstappen in diagnostiek of therapie gevraagd en soms vervolgens ook zonder twijfel uitgevoerd, omdat ze verwachten dat een blanke bijna-dokter wel heel veel weet. Of zou moeten weten in ieder geval. Dit is soms niet echt handig, omdat ik ze natuurlijk met name kan informeren over hoe we het in Nederland zouden aanpakken en dat is toch wel even een andere wereld. Maar het maakt het wel veel leuker en heel leerzaam, al blijft het momenteel heel erg rustig in het ziekenhuis door het beginnen van het regenseizoen.

Joske heeft me helaas verlaten en gaat heerlijk verder reizen met haar vriend. Het spinnen-vangen en kakkerlak-jagen zal ik nu dan toch echt alleen moeten doen. De 3 weken samen waren echt een bonus, omdat we allebei niet van elkaar wisten dat we hier zouden zijn, maar zijn vind ik toch veel te snel voorbij gegaan. Echt alleen zal ik hier echter niet heel veel zijn, want er zijn ontzettend veel lieve mensen in het dorp. Het begint bijna als een soort thuis te voelen, part of the community. Wie had dat gedacht!

Volgende week start ik met mijn weken op de verloskamers, heel benieuwd en heel veel zin in!

Muchale Kabotu! (Doeiii!)

PS: Twalumba (= bedankt) voor al lieve reacties en appjes! Vind ze erg leuk om te lezen. :-)