Baby's vangen, ballonnen en de bushbush

De eerste stappen in de wondere wereld van de verloskunde overleefd; first week down, eerste baby's gevangen!

De verloskamer hier is, hoe onverwacht, wederom een compleet andere wereld dan een verloskamer in Nederland. En ik zeg expres verloskamer in enkelvoud, want het is er dus maar één. Eén kamer waar 4 bedden naast elkaar staan voor vrouwen die 'in partu' zijn en dus zonder enige vorm van privacy puffend naast elkaar liggen. De aanstaande moeders nemen zelf 2 paar steriele handschoenen, een zeiltje en een fles schoonmaakmiddel mee, die ze hier op de markt kunnen kopen, als een bijdrage aan hun ziekenhuiskosten. Het is er binnen zo'n 30 graden en ze liggen hier dan ook poedeltjenaakt op dat zeiltje (aka opengeknipte vuilniszak) naast elkaar, zonder dat hun partner of überhaupt iemand van bijvoorbeeld familie hierbij aanwezig is. All alone. En nu denk je, bevallende vrouwen op een kluitje, dat móét een kabaal van jewelste geven, maar niets is minder waar. Zambiaanse vrouwen bevallen bijna geluidsloos. Hier en daar een pufje of een kreun, maar that's it. Toen ik dit verschil opmerkte aan de verloskundige gaf ze aan dat er in de dorpen verhalen de ronde gaan dat wanneer je huilt of schreeuwt tijdens je bevalling, je kindje het niet overleeft. Megazielig! Ik vond het allemaal maar moeilijk voor te stellen. Nu hoop ik niet dat ik later zo'n terrormamma word die tijdens haar bevalling naar iedereen schreeuwt en commandeert, maar ik wil toch wel gewoon geluid kunnen maken als dat moet en daarnaast zou ik het never nooit niet in mijn eentje willen doen.

Dat ze niet huilen of schreeuwen vertaalt zich nog veel verder door. Veel baby's worden hier doodgeboren en ook dan komt er eigenlijk weinig tot geen emotie bij kijken, terwijl ik het juist steeds weer even slikken vind. Ze lijken compleet gewend aan de hoge kindersterfte, wat zich bijvoorbeeld ook uit in het geven van een naam aan de baby, wat soms wel een paar dagen tot een paar weken kan duren.
Waar naar mijn mening juist weer veel teveel emotie wordt laten zien is aan de kant van de verloskundige of de dokter. Het is heel normaal om tegen de bevallende vrouw te schreeuwen of zelfs een tik uit te delen, als ze niet 'goed genoeg' luisteren of te veel laten zien dat ze pijn hebben. Mijn bemoedigende woorden van "come on, you're almost there" en "you can do it" vielen steeds heel erg uit de toon.

Mijn 1e bevalling was er zeker een om te onthouden. Uiteraard had ik de verloskundige op de hoogte gebracht van het feit dat ik nog nooit een bevalling zelf had gedaan en dat dat in Nederland, in tegenstelling tot in Zambia, best normaal is als je niet op de gynaecologie hebt gewerkt, maar toch leek ze zich daar weinig van aan te trekken. Of laat ik het positiever zeggen, ze had het volste vertrouwen in me. Met mijn handschoenen en schort al aan stond ik onrustig naast de persende vrouw, terwijl de verloskundige op de achtergrond rustig op Zambiaans tempo hier en daar aan het opruimen was. Ik zag het begin van het hoofdje komen en vertelde de verloskundige dit gelijk, waarmee ik natuurlijk indirect bedoelde "KOM HIER EN TREK HANDSCHOENEN AAN WANT ER KOMT EEN KIND UIT EN IK WEET NIET WAT IK DOE!". Met dezelfde rust was haar antwoord dat ze heel even iets moest wegbrengen, maar zo terug zou komen. Terwijl het hoofdje dus al ruim in beeld was, ja. De paniek overviel me verder en na een bijna smekende "Please don't leave me here" overtuigde ik haar blijkbaar toch met mijn angstige blik om te blijven en net op tijd had ze ook handschoenen aan om samen met mij de bevalling te doen. De baby kwam vrij gemakkelijk (het is hier heel normaal om 7-8 baby's te baren, dus dan wil het vaak wel) maar eenmaal in de grote boze wereld ging het toch niet helemaal lekker. Een compleet slap paarsige baby kwam ter wereld en in mijn hoofd gingen alle alarmbellen af. Met 'Zambiaanse spoed' zoog de verloskundige rustig het mondje en het neusje leeg met een soort pipetje en wreef ze het hier en daar wat af. Het leken wel uren, maar na enkele minuten hoorden we dan eindelijk het eerste gehuil en kreeg het kind wat spierkracht en kleur. Maar ik vond 't maar wat heftig. Wederom geen tijd of ruimte voor nabespreking of verwerking en het liefst had ik weg willen lopen. Ik was geschrokken. Dit kon ik niet. Het kind leeft, maar ik was wel bang voor de schade. En het allermoeilijkst vond ik niet eens de weinige support die tijdens de bevalling zelf gegeven werd maar met name het handelen erna. Ik snap dat sommige kinderen nu eenmaal een moeilijkere start hebben dan andere, maar ik wil dan op zijn minst het gevoel hebben er alles aan gedaan te hebben.

Gelukkig verliepen er andere bevallingen wat beter, sommige nog slechter, maar ik groeide er denk ik toch een beetje in mee. Er valt nog veel te leren hier voor mij, dus ik ben blij dat ik hier volgende week weer sta en bevallingen beetje voor beetje echt helemaal zelfstandig kan leren doen. De eerste baby's heb ik in ieder geval al, onder mijn gevraagde begeleiding, kunnen vangen en dat vind ik heel leuk!

Mijn eerste woordjes Tonga gaan inmiddels ook steeds vloeiender. Wat wel handig is, aangezien de meeste patiënten geen Engels spreken. Zonder problemen vraag ik de moeders of hun kinderen goed plassen en poepen en op de verloskamer zelf overheerst het woord 'tonka', wat 'persen!' betekent. Regelmatig gooi ik er "Tonka tonka, mommy!" in, wat dan weer gelach bij de zusters oplevert. Ik ben dan toch een beetje de overenthousiaste blanke hier, denk ik.

Een van de dingen waar ik het meest van geniet hier in Macha zijn de zogenaamde "sunset-walks" waarbij we zo'n 20 minuutjes naar de dam lopen tijdens de mooiste zonsondergangen die je je kunt voorstellen. Afrikaanse zonsondergangen zijn ècht de mooiste ter wereld. En wat de wandelingen nòg mooier maakt is dat er op weg naar de dam 3 kleine huisjes staan, waarin in totaal 7 kinderen wonen (het lijkt wel een sprookje), die ons zodra ze ons horen al van heel ver aan komen rennen om ons te bespringen en kroelen. Zulke droppies! Samen lopen ze dan zingend vaak nog een stuk mee met ons, hand in hand, wat betekent dat je gemiddeld 2-3 kinderen per hand aan je hebt hangen. Afgelopen week gaf ik ze wat stuiterballen en ballonnen die ik van thuis had meegenomen en ze waren helemaal door het dolle heen. Die stralende gezichtjes, met zoiets kleins, blijft genieten. Had alleen even niet bedacht dat ballonnen natuurlijk vrij makkelijk klappen en daar snapten ze echt helemaal niks van. Waar was die ballon nou gebleven?! Stiekem wel grappig.

Qua spinnengehalte en ander kruipend gespuis zou ik het liefst mededelen dat het allemaal minder aan het worden is, maar helaas wordt dit juist alleen maar erger. Doordat het regenseizoen nu echt steeds dichterbij komt, wordt de beestenpopulatie binnenshuis steeds groter. Helaas. Ik word wel steeds dapperder in het doodslaan, -sprayen en -pletten met alle mogelijke vindbare tools, maar leuk is anders.
Momenteel ben ik echter helemaal gelukkig in een spinvrije zone, namelijk terug in het relaxte Livingstone. Mijn visum moet deze week verlengd worden en dus moet ik (echt megabalen natuurlijk) de grens over en op safari in Botswana. Hier zal ik ook een nachtje kamperen in het Chobe National Park, wat stiekem best wel spannend is tussen alle wilde dieren. Heb dan toch liever een spin, dan een leeuw in mijn tent denk ik, haha.
Ik zal uiteraard uitkijken voor loslopende olifanten, maar hoop wel the big 5 vanuit de boot en de auto van dichtbij te gaan spotten. Heel veel zin in!

Op naar de bushbush morgen!