Welcome home

"You're very brave. You may traveled a lot, but Africa is different. You will make good memories there. But really, Africa is different."
En met die semi-wijze doch beangstigende woorden van een Ethiopische vrouw die me bij de gate naar mijn reisplannen vroeg, stapte ik aan boord. Helaas zonder upgrade naar de businessclass, wat ik stiekem elke keer toch weer een beetje hoop, haha.

16 lange uren later stapte ik voor het eerst met beide benen op Zambiaanse grond. Natte grond. Want waar ik 40 graden en een zanderige droogte verwachtte, belandde ik middenin een koude regenbui. Het weerbericht checken was thuis niet in me opgekomen; lekker voorbereid weer. Gelukkig thuis last minute nog mijn regenjas ingepakt en omdat alle Zambianen heel enthousiast, al dan niet euforisch, werden over de regen na een periode van bloedhete droogte, werd ik dat vanzelf ook. Uiteindelijk heeft de regen overigens maar 2 dagen geduurd en is het nu gewoon weer lekker tropisch zweten.

Mijn eerste nacht heb ik doorgebracht in een hostel in Lusaka, de hoofdstad. De eigenaar verwelkomde me direct: "First day in Zambia? Welcome home!" en zo geschiedde. Welkom thuis. Ik moet eerlijk zeggen dat ik dacht dat ik me als meisje uit de grote stad met de nodige reiservaring op zak wel wist hoe het er allemaal aan toe gaat, maar toch overviel het me opnieuw een beetje. Toen ik in mijn uppie op jacht ging naar een busticket om Lusaka uit te komen, was ik uiteraard een bijzondere witte verschijning en werd ik wel 100 keer nageroepen of gevolgd. Waar ik vandaan kom, waar ik heen moest, of ik een taxi wilde of een paraplu of misschien toch wat te eten of drinken: het leek het gehele station op dat moment te interesseren. Vele 'No thank you's' later is het allemaal gelukt en heb ik de volgende ochtend de bus kunnen pakken naar Macha, het dorpje waar ik de komende 6 weken zal verblijven.

Macha is een klein dorp in het zuiden van Zambia met een relatief grote Expat-community met religie hoog in het vaandel. Het ziekenhuis bestaat uit verschillende gebouwtjes met totaal zo'n 200 bedden verdeeld over een mannen, vrouwen, kinder- en verlosafdeling en losse kliniekjes zoals een oogkliniek en een HIV-kliniek. De werkweek is van maandag t/m zaterdagochtend met een lunchpauze waarin de spreekuren, maar dus ook de "SEH" dichtgaat. Geen handig moment als je spoedeisende zorg nodig hebt. De eerste 3 weken zal ik visites meelopen op de kinderafdeling, assisteren bij het OK-programma en meelopen op de Out Patient Department (OPD), een soort huisartsenpost/SEH. De laatste 3 weken zal ik te vinden zijn op de verloskamers en bij de oogheelkunde met een NLse oogarts.
Macha zelf bestaat uit veel rood zand en dus bestaan wij 's avonds, en dan met name onze voeten, ook uit rood zand. Wit is absoluut geen slimme kledingkeuze, en dus kent de witte doktersjas nu al mooie oranje vlekken.

Zo gestructureerd en persoonlijk als de zorg in NL is, zo chaotisch kan het hier soms zijn. De OPD bijvoorbeeld, is een relatief kleine ruimte met 3 bureaus, waaraan 4 dokters/soort van dokters aan de lopende band mensen binnenroepen en binnen 5 minuten de diagnose en plan bepalen. Allemaal in één ruimte, door elkaar pratend en soms met elkaar bemoeiend. Verder lopen er een aantal Zambiaanse studenten rond die de deur openen als er een nieuwe patiënt binnen mag en daarbuiten is hun taak of leermoment daar mij nog niet helemaal duidelijk. Van een elektronisch patiënten dossier is natuurlijk geen sprake. Patiënten hebben zelf een soort dossier bij zich van thuis waarin de dokters rapporteren, maar vaak raken mensen deze schriftjes kwijt en schrijven ze zich opnieuw in in het ziekenhuis onder een andere naam om een nieuw schriftje te kunnen krijgen en dus geholpen te kunnen worden. Van een voorgeschiedenis is dus ook geen sprake.
Nu lijkt dit een zootje ongeregeld en licht negatief, maar het werkt. Er is medische zorg en er wordt gewerkt met de middelen die er zijn. Een klinische blik is hier goud waard, want er is maar beperkt aanvullend onderzoek mogelijk, zoals lab- en beeldvorming. Lichamelijk onderzoek spreekt de boventoon en klinische kennis is belangrijk, zoals bijvoorbeeld dat bepaalde bacteriën hun eigen kleur en geur hebben en je ze dus kunt herkennen zonder te hoeven kweken. Verder is het veel trial and error. Medicijnen worden gestart en als het niet werkt, was de diagnose dus fout, als het medicijn wel werkt, zit je in de goede richting.

Omdat patiënten vaak van ver moeten komen en er voor hun familie geen plek is in het ziekenhuis, is er een soort kamp achter het ziekenhuis waar families tijdelijk verblijven. Soms in tentjes, soms onder een soort afdakje. Ze koken op kampvuurtjes en maken hier ook het eten voor hun familie die in het ziekenhuis ligt, want maaltijden zijn niet inbegrepen.

Joske (ook keuzeco uit Rotterdam) en ik zitten in het ziekenhuishostel en hebben het vooralsnog helemaal voor onszelf. Er zijn warme douches, een keukentje, een woonkamer en een fijne veranda; helemaal prima dus! Wat wel even wennen is, is het feit dat er ooooveral spinnen zitten. En niet van die kleine schattige spinnetjes waar ik in NL ook al bang voor zou zijn, nee, dikke joekels rennen je voorbij op de grond of zitten rustig tegen de muur. Ik loop dus nergens zonder lichten aan of zaklamp en ook mijn bed check ik elke avond, dat snap je. Dè regel van onze Amerikaanse "moeder" hier in Macha (en lees dit met een extreem Zuidelijk Amerikaans accent en zie een grote lieve Amerikaanse oma voor je die je de hele dag volstopt met koekjes) is: There are two types of spiders here, the flat ones and the non-flat ones. If it's a flat one, you leave it. If it's not flat, you make it flat."

Verder ben ik heeel blij dat Joske hier is, want naast dat het gewoon heel gezellig is, maakt ze me ook wegwijs in het wereldje hier, zowel binnen als buiten het ziekenhuis. We zijn bijna elke avond wel op pad voor spelletjes, etentjes of, jawel, bijbellessen.
Zondag ga ik met Joske en 2 Canadese nursing-students, Allison en Cassandra, naar Livingstone om 2 daagjes de toerist uit te hangen. Joske moet haar visum verlengen aan de grens en een weekendje weg laat ik natuurlijk niet zomaar voorbij schieten.

Ik kan nog wel duizend dingen meer vertellen, maar zal het proberen een beetje te doseren over verschillende blogs zodat jullie geen boeklengte per keer hoeven weg te lezen over mijn Macha-avonturen hier. But be prepared for more!

Muchale Kabotu! (Doeiii!)